Zdarzenia następujące po zakończeniu okresu sprawozdawczego

02. 09. 2020 | Marzena Walkiewicz

Każda jednostka gospodarcza ma obowiązek ujawnienia w rocznym sprawozdaniu finansowym wszystkich zdarzeń gospodarczych dotyczących danego roku bilansowego, czyli roku za który sprawozdanie jest przygotowywane. Ustawodawca w art. 54 ust 1 ustawy o rachunkowości (dalej: uor) w sposób bardzo ogólny normuje zasady ewidencji zdarzeń, które miały miejsce po sporządzeniu sprawozdania finansowego, ale przed jego zatwierdzeniem. Tematyka ta w sposób bardziej szczegółowy została opisana w Krajowym Standardzie Rachunkowości nr 7 "Zmiany zasad (polityki) rachunkowości, wartości szacunkowych, poprawianie błędów, zdarzenia następujące po dacie bilansu - ujęcie i prezentacja".

Zamknięcie roku obrotowego

Księgi rachunkowe, co do zasady, zamyka się na dzień kończący rok obrotowy nie później niż w ciągu trzech miesięcy od tego dnia, co stanowi tak zwane wstępne zamknięcie ksiąg rachunkowych, na podstawie których jednostka sporządza roczne sprawozdanie finansowe. Zatem rozliczenia dotyczące danego okresu mogą napływać przez kolejne trzy miesiące od zakończenia roku bilansowego. Ostateczne zamknięcie ksiąg rachunkowych, zgodnie z art. 12 ust. 4 uor powinno nastąpić najpóźniej w ciągu 15 dni od zatwierdzenia sprawozdania finansowego za rok obrotowy. Należy podkreślić, iż wszystkie dane zawarte w księgach rachunkowych powinny być kompletne, a więc zgodnie z zasadą memoriału powinny zawierać wszystkie przychody i koszty dotyczące danego roku, dlatego też tak ważne jest prawidłowe ich ujęcie na przełomie roku.

Zdarzenia po dniu bilansowym

Zdarzenia po dniu bilansowym są to zdarzenia, które miału miejsce pomiędzy dniem bilansowym a dniem, w którym zostało zatwierdzone sprawozdanie finansowe oraz mogą dostarczyć informacji mających wpływ na stan aktywów i pasywów na dzień bilansowy lub wskazujące na stan zaistniały po dniu bilansowym. Zdarzenia takie można podzielić na te, które należy uwzględnić w bilansie oraz rachunku zysków i strat lub też takie, które wymagają co najwyżej uwzględnienia w informacji dodatkowej.

Do grupy zdarzeń następujących po dniu bilansowym, a przed datą zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego, które wymagają uwzględnienia w bilansie lub rachunku zysków i strat możemy zgodnie z KSR 7 pkt. 6.2. zaliczyć:

• korekty przychodów ze sprzedaży za rok ubiegły, które polegają zarówno na zmianach kwot faktur, jak i anulowaniu sprzedaży

• rozstrzygnięcie sprawy sądowej, które potwierdzają lub zmieniają wysokość wykazanej na dzień bilansowy rezerwy na zobowiązanie jednostki bądź powodują powstanie zobowiązania, na które nie utworzono rezerwy,

• uzyskanie informacji o tym, że na dzień bilansowy wartość składnika aktywów na skutek utraty wartości była niższa od wykazanej w księgach rachunkowych jednostki,

• ustalenie ostatecznej ceny nabycia zakupionych przez jednostkę w roku sprawozdawczym (przed dniem bilansowym) aktywów,

• przychody ze sprzedanych po dniu bilansowym aktywów, pomniejszone o koszty sprzedaży, są niższe od wartości, w jakiej aktywa te figurują na dzień bilansowy w księgach rachunkowych,

• wykrycie błędów, w tym wywołanych oszustwami.

Do grupy zdarzeń następujących po dniu bilansowym, a przed datą zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego, które wymagają jedynie uwzględnienia w informacji dodatkowej sprawozdania finansowego możemy zgodnie z KSR 7 pkt. 6.3. zaliczyć:

• spadek wartości rynkowej inwestycji posiadanych przez jednostkę,

• zadeklarowanie dywidend należnych posiadaczom instrumentów kapitałowych jednostki,

• połączenie jednostki z inną jednostką,

• znaczące zakupy aktywów przez jednostkę,

• przeznaczenie do sprzedaży lub znacząca sprzedaż aktywów przez jednostkę,

• zniszczenie przez pożar, powódź ważnego zakładu jednostki,

• ogłoszenie rozpoczęcia lub rozpoczęcie wdrażania restrukturyzacji jednostki,

• znaczące zmiany cen aktywów lub kursów wymiany walut obcych mających związek z działalnością jednostki,

• zaciągnięcie znaczących zobowiązań przez jednostkę,

• udzielenie przez jednostkę wysokich gwarancji, poręczeń,

• wniesienie sprawy do sądu lub otrzymanie pozwu przez jednostkę w sprawach wynikających ze zdarzeń, które nastąpiły po dniu bilansowym.

Ujęcie w księgach rachunkowych oraz prezentacja w sprawozdaniu finansowym zdarzeń po dniu bilansowym

Przepisy zawarte w ustawie o rachunkowości dość ogólnie odnoszą się do zrządzeń następujących po dniu bilansowym a dotyczących jeszcze danego okresu sprawozdawczego. Kwestię tę reguluje art. 54 uor wyznaczając kiedy występuje obowiązek zmiany sprawozdania i korekty w księgach rachunkowych. Zgodnie z ustawą jeżeli po sporządzeniu rocznego sprawozdania finansowego, a przed jego zatwierdzeniem, jednostka otrzymała informacje o zdarzeniach, które mają istotny wpływ na to sprawozdanie finansowe, lub powodujących, że założenie kontynuowania działalności przez jednostkę nie jest uzasadnione, powinna ona odpowiednio zmienić to sprawozdanie, dokonując jednocześnie odpowiednich zapisów w księgach rachunkowych roku obrotowego, którego sprawozdanie finansowe dotyczy, oraz powiadomić biegłego rewidenta, który sprawozdanie to bada lub zbadał. Jeżeli zdarzenia, które nastąpiły po dniu bilansowym, nie powodują zmiany stanu istniejącego na dzień bilansowy, to odpowiednie wyjaśnienia zamieszcza się w informacji dodatkowej. Natomiast w sytuacji, gdy jednostka otrzymała informacje o zdarzeniach, po zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego, to ich skutki ujmuje w księgach rachunkowych roku obrotowego, w którym informacje te otrzymała.

Ponadto, jeśli w danym roku obrotowym albo przed zatwierdzeniem sprawozdania finansowego za ten rok obrotowy jednostka stwierdziła popełnienie błędu w poprzednich latach obrotowych to kwotę korekty spowodowanej usunięciem tego błędu odnosi się na kapitał (fundusz) własny i wykazuje jako „zysk (strata) z lat ubiegłych”.

Zasadę poprawnego ujęcia w księgach oraz prezentacji w sprawozdaniu zdarzeń, które miały miejsce po dniu bilansowym regulują również punkty 6.4, 6.5, 6.6 oraz 6.7 KSR nr 7:

• jeżeli po dniu bilansowym, a przed sporządzeniem rocznego sprawozdania finansowego, jednostka otrzymała informacje o zdarzeniach, które nastąpiły po dniu bilansowym do dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego, a które zmieniają jej wiedzę o stanie istniejącym na dzień bilansowy, to skutki tych zdarzeń odpowiednio uwzględnia w księgach rachunkowych i sprawozdaniu finansowym roku obrotowego, kończącego się tym dniem bilansowym;

• jeżeli po sporządzeniu rocznego sprawozdania finansowego, a przed dniem jego zatwierdzenia, jednostka otrzymała informacje o zdarzeniach, jakie nastąpiły po dniu bilansowym, które zmieniają jej wiedzę o stanie istniejącym na dzień bilansowy, a skutki tych zdarzeń istotnie wpływają na obraz sytuacji majątkowej, finansowej oraz wyniku finansowego jednostki za rok obrotowy, to skutki te odpowiednio uwzględnia w księgach rachunkowych i koryguje już sporządzone roczne sprawozdanie finansowe za rok obrotowy.

• jeżeli po dniu bilansowym, a przed dniem zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego, jednostka otrzymała informacje na temat zdarzeń wpływających na jej stan lub sytuację po dniu bilansowym, a informacje te mogą być istotne dla użytkowników rocznego sprawozdania finansowego, to w dodatkowych informacjach i objaśnieniach w ust. 6 pkt 2 jednostka podaje lub aktualizuje już wykazane informacje lub ujawnia dla każdej kategorii (typu) zdarzeń informacje o:

  a) rodzaju zdarzenia,

  b) szacunkowej kwocie jego skutków finansowych lub stwierdza, że szacunek taki jest praktycznie niewykonalny.

• Skutki zdarzeń, jakie nastąpiły po dniu bilansowym, zmieniających wiedzę jednostki o stanie istniejącym na dzień bilansowy, o których jednostka otrzymała informacje:

  a) po sporządzeniu rocznego sprawozdania finansowego, a przed dniem jego zatwierdzenia, ale nie uznanych za istotne, lub

  b) po dniu zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego – ujmuje się w księgach rachunkowych roku i wykazuje w sprawozdaniu finansowym za rok obrotowy, w którym informacje te otrzymano.

Przykład 1. Spółka ABC Sp. z o.o. w październiku 2019 r. dokonała sprzedała produkty na kwotę 10.000 zł. Następnie w styczniu 2020 r. klient zwrócił część produktów na kwotę 6.000 zł. W związku z tym spółka ABC Sp. z o.o. wystawiła fakturę korygującą na kwotę zwrotu.

Zgodnie z ustawą, korekty przychodów, które nastąpiły na przełomie roku, do dnia zamknięcia ksiąg rachunkowych, należy ująć w roku, w którym ten przychód powstał. Zatem spółka ABC Sp. z o.o. powinna ująć fakturę korygującą, która koryguje przychód z października 2019 r, a która została wystawiona w styczniu 2020 roku w księgach rachunkowych za rok 2019.

Należy dokonać następujących zapisów księgowych:

1) Sprzedaż produktów w październiku 2019:

• Strona WN konta 200Konto 200 - Rozrachunki z odbiorcami (Aktywne) 200 „Rozrachunki z odbiorcami” kwota 10.000 zł

• Strona MA konta 730Konto 730 - Przychody netto ze sprzedanych towarów (Przychodowe) 730 „Przychody netto ze sprzedanych towarów” kwota 10.000 zł

2) Ujęcie faktury korygującej wystawionej w styczniu 2020 w księgach rachunkowych roku 2019:

• Strona WN konta 730Konto 730 - Przychody netto ze sprzedanych towarów (Przychodowe) 730 „Przychody netto ze sprzedanych towarów” kwota 6.000 zł

• Strona MA konta 200Konto 200 - Rozrachunki z odbiorcami (Aktywne) 200 „Rozrachunki z odbiorcami” kwota 6.000 zł

Przykład 2. Spółka ABC Sp. z o.o. w sprawozdaniu finansowym za ok 2019 ujęła w pozycji B.III.2a zobowiązań krótkoterminowych kredyt bankowy w wysokości 1.000.000 zł. Termin zapłaty kredytu zgodnie z umową ma upłynąć 31 października 2020 roku. Po dniu bilansowym a jeszcze przed zatwierdzeniem sprawozdania finansowego spółka podpisała aneks do umowy kredytu, zgodnie z którą okres spłaty wydłuży się o kolejny rok, sprawiając tym samym, iż zobowiązanie przyjmuje charakter długoterminowy.

Zdarzenie te nie powoduje zatem zmiany stanu pasywów na dzień bilansowy, a więc nie rodzi obowiązku korekty. Zmianę tą należy jednak zawrzeć w informacji dodatkowej sprawozdania finansowego.