Zdarzenia po dniu bilansowym

04. 02. 2025 | Marzena Walkiewicz

Ostatni dzień ustalonego roku obrotowego jest jednocześnie dniem bilansowym, na który przygotowywane jest roczne sprawozdanie finansowe jednostki. Jednakże zdarzenia i okoliczności występujące między tym dniem a datą sporządzenia lub zatwierdzenia sprawozdania mogą wymagać ich ujęcia w księgach rachunkowych za dany rok lub ujawnienia w dodatkowych informacjach i objaśnieniach.

Zdarzenia po dniu bilansowym – czym są?

Zdarzenia po dniu bilansowym to zdarzenia występujące w okresie między dniem bilansowym a datą zatwierdzenia sprawozdania finansowego, które mogą dostarczyć informacji wpływających na stan aktywów i pasywów na dzień bilansowy lub wskazywać na okoliczności powstałe po tej dacie. Dzielą się one na te, które należy ująć w bilansie oraz rachunku zysków i strat, oraz te, które wymagają jedynie ujawnienia w informacji dodatkowej.

Do zdarzeń występujących po dniu bilansowym, ale przed zatwierdzeniem rocznego sprawozdania finansowego, powinny być uwzględnione w bilansie lub rachunku zysków i strat, zalicza się m.in:

• korekty przychodów ze sprzedaży za rok ubiegły, które polegają zarówno na zmianach kwot faktur, jak i anulowaniu sprzedaży

• przychody ze sprzedanych po dniu bilansowym aktywów, pomniejszone o koszty sprzedaży, są niższe od wartości, w jakiej aktywa te figurują na dzień bilansowy w księgach rachunkowych,

• uzyskanie informacji o tym, że na dzień bilansowy wartość składnika aktywów na skutek utraty wartości była niższa od wykazanej w księgach rachunkowych jednostki,

• ustalenie ostatecznej ceny nabycia zakupionych przez jednostkę w roku sprawozdawczym (przed dniem bilansowym) aktywów,

• rozstrzygnięcie sprawy sądowej, które potwierdzają lub zmieniają wysokość wykazanej na dzień bilansowy rezerwy na zobowiązanie jednostki bądź powodują powstanie zobowiązania, na które nie utworzono rezerwy,

• wykrycie błędów, w tym wywołanych oszustwami.

Należy wspomnieć, że jest to katalog otwarty i co do zasady – zdarzenia po dniu bilansowym to wszelkie zdarzenia, które wywołują zmiany rachunkowe w okresie między dniem bilansowym a datą zatwierdzenia sprawozdania finansowego.

Do zdarzeń, które miały miejsce po dniu bilansowym, lecz przed zatwierdzeniem rocznego sprawozdania finansowego i wymagają jedynie ujęcia w informacji dodatkowej, zalicza się m.in.:

• spadek wartości rynkowej inwestycji posiadanych przez jednostkę,
• zadeklarowanie dywidend należnych posiadaczom instrumentów kapitałowych jednostki,
• połączenie jednostki z inną jednostką,
• znaczące zakupy aktywów przez jednostkę,
• przeznaczenie do sprzedaży lub znacząca sprzedaż aktywów przez jednostkę,
• zniszczenie przez pożar, powódź ważnego zakładu jednostki,
• zaciągnięcie znaczących zobowiązań przez jednostkę,
• udzielenie przez jednostkę wysokich gwarancji, poręczeń,
• podjęte decyzje dotyczące planowanych inwestycji lub procesów restrukturyzacyjnych.

Kiedy następuję zamknięcie roku obrotowego?

Zasadniczo zamknięcie ksiąg rachunkowych następuje na koniec roku obrotowego, a powinno zostać dokonane w ciągu trzech miesięcy od tej daty. Proces ten, określany jako wstępne zamknięcie ksiąg, stanowi fundament dla sporządzenia rocznego sprawozdania finansowego. W rezultacie rozliczenia dotyczące danego okresu mogą być jeszcze dokonywane przez trzy miesiące po zakończeniu roku bilansowego. Zgodnie z art. 12 ust. 4 ustawy o rachunkowości, ostateczne zamknięcie ksiąg rachunkowych powinno nastąpić w ciągu 15 dni od zatwierdzenia sprawozdania finansowego za dany rok obrotowy. Warto podkreślić, że wszystkie informacje zawarte w księgach rachunkowych muszą być pełne, co oznacza, iż zgodnie z zasadą memoriału powinny obejmować wszystkie przychody i koszty dotyczące danego roku. Z tego powodu kluczowe jest ich prawidłowe ujęcie na przełomie roku.

Ewidencja w księgach i prezentacja zdarzeń po dniu bilansowym w sprawozdaniu finansowym

Regulacje zawarte w ustawie o rachunkowości odnoszą się do zdarzeń mających miejsce po dniu bilansowym, ale nadal związanych z danym okresem sprawozdawczym. Zagadnienie to zostało określone w art. 54 ustawy, który nakłada obowiązek dokonania korekt w księgach rachunkowych oraz wprowadzenia zmian w sprawozdaniu finansowym. Zgodnie z tym przepisem, jeśli po przygotowaniu rocznego sprawozdania finansowego, ale jeszcze przed jego zatwierdzeniem, jednostka otrzyma informacje o zdarzeniach mających znaczący wpływ na to sprawozdanie lub wskazujących na brak zasadności założenia kontynuacji działalności, jest zobowiązana do jego odpowiedniej modyfikacji. Należy także dokonać stosownych zapisów w księgach rachunkowych dotyczących danego roku obrotowego, którego sprawozdanie finansowe dotyczy. Ponadto, konieczne jest poinformowanie biegłego rewidenta, który przeprowadzał badanie tego sprawozdania. Jeżeli zdarzenia występujące po dniu bilansowym nie powodują zmian w stanie na ten dzień, należy zamieścić odpowiednie wyjaśnienia w informacji dodatkowej. Natomiast jeśli jednostka uzyskała wiedzę o takich zdarzeniach już po zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego, ich skutki powinny zostać uwzględnione w księgach rachunkowych roku obrotowego, w którym te informacje zostały otrzymane.

Ponadto, jeśli w trakcie danego roku obrotowego lub przed zatwierdzeniem sprawozdania finansowego za ten rok jednostka odkryje błąd popełniony w poprzednich latach obrotowych, kwotę korekty wynikającą z jego usunięcia należy odnieść na kapitał (fundusz) własny i wykazać jako „zysk (strata) z lat ubiegłych”.

Przykład 1. Spółka ABC sp. z o.o. w grudniu 2024 roku dokonała sprzedaży produktów na kwotę 250.000 zł. Następnie w lutym 2025 roku klient dokonał zwrotu części produktów na łączną kwotę 70.000zł. W związku z tym spółka ABC sp. z o.o. wystawiła fakturę korygującą na kwotę zwrotu.

Zgodnie z ustawą, korekty przychodów, które miały miejsce na przełomie roku, powinny być uwzględnione w roku, w którym ten przychód powstał, do momentu zamknięcia ksiąg rachunkowych. W związku z tym, spółka ABC sp. z o.o. powinna uwzględnić fakturę korygującą, która dotyczy przychodu z grudnia 2024 roku, w księgach rachunkowych za rok 2024.

Należy dokonać następujących zapisów księgowych:

1) Faktura sprzedaży - sprzedaż produktów w grudniu 2024 roku:

• WN konta 200 „Rozrachunki z odbiorcami” kwota 250.000 zł

• MA konta 730Konto 730 - Przychody netto ze sprzedanych towarów (Przychodowe) 730 „Przychody netto ze sprzedanych towarów” kwota 250Konto 250 - Należne wpłaty na poczet kapitału (Aktywno-pasywne) 250.000 zł

2) Faktura korygująca - ujęcie w księgach rachunkowych roku 2024:

• WN konta 730Konto 730 - Przychody netto ze sprzedanych towarów (Przychodowe) 730 „Przychody netto ze sprzedanych towarów” kwota 70.000 zł

• MA konta 200 „Rozrachunki z odbiorcami” kwota 70.000 zł

Przykład 2. Spółka XYZ sp. z o.o. utworzyła rezerwę na 200.000 zł na sprawę sądową za niewywiązanie się z warunków umowy. Po sporządzeniu sprawozdania finansowego za 2024 rok – spółka XYZ sp. z o.o. otrzymała ostateczne i prawomocne rozstrzygnięcie sporu sądowego, dla którego skutków w księgach rachunkowych została utworzona rezerwa. Okazało się, że kwota zobowiązania do zapłaty jest znacznie mniejsza niż pierwotnie oszacowana i wyniosła 50.000 zł.

W takim przypadku sprawozdanie należy skorygować z uwagi na istotność kwoty, dokonując przeszacowania wartości rezerwy w księgach 2024 roku poprzez jej częściowe rozwiązanie. W tym przypadku zdarzenie po dniu bilansowym dostarczyło informacji dotyczącej wartości szacunkowej, która była ujęta w księgach na dzień 31 grudnia 2024 roku.

W myśl art. 35d ust. 2-4 ustawy o rachunkowości – rezerwy zalicza się odpowiednio do pozostałych kosztów operacyjnych, kosztów finansowych lub strat nadzwyczajnych, zależnie od okoliczności, z którymi przyszłe zobowiązania się wiążą. Powstanie zobowiązania, na które uprzednio utworzono rezerwę, zmniejsza rezerwę. Niewykorzystane rezerwy, wobec zmniejszenia lub ustania ryzyka uzasadniającego ich utworzenie, zwiększają na dzień, na który okazały się zbędne, odpowiednio pozostałe przychody operacyjne, przychody finansowe lub zyski nadzwyczajne.

Należy dokonać następujących zapisów księgowych:

1) Dokument PK – utworzenie rezerwy za sprawę sądową:

• WN konta 761Konto 761 - Pozostałe koszty operacyjne (Kosztowe) 761 „Pozostałe koszty operacyjne” kwota 200.000 zł

• MA konta 840Konto 840 - Rezerwy (Pasywne) 840 „Rezerwy” kwota 200.000 zł

2) Dokument PK – rozwiązanie części rezerwy:

• WN konta 840Konto 840 - Rezerwy (Pasywne) 840 „Rezerwy” kwota 150.000 zł

• MA konta 760Konto 760 - Pozostałe przychody operacyjne (Przychodowe) 760 „Pozostałe przychody operacyjne” kwota 70.000 zł